Piwnice pełne historii… i grzyba, czyli gdy wilgoć zagraża dokumentom urzędowym – Odgrzybianie Archiwum Urzędu Miejskiego

12 grudnia. Na zewnątrz chłodno, ale sucho. W środku wręcz przeciwnie. Tego dnia zeszliśmy do piwnic jednego z miejskich urzędów, w których mieściło się archiwum. Miejsce piękne, zabytkowe, z ceglanymi sklepieniami, masywnymi ścianami i duszą historii, ale niestety także z poważnym problemem. Wilgoć, stęchlizna i intensywny zapach pleśni były tam codziennością.

Zanim przystąpiliśmy do jakichkolwiek działań, na miejsce przyjechał nasz zespół mykologów budowlanych, którzy przeprowadzili dokładną ocenę mykologiczną całego obiektu. Tego typu ekspertyza to kluczowy etap. Bez niej można co najwyżej „zgasić światło”, ale nie rozwiązać problemu. A my chcieliśmy wiedzieć, z czym mamy do czynienia naprawdę, gdzie są ogniska zakażenia, co je napędza, i jaką drogą mogą się rozprzestrzeniać. Okazało się, że źródło problemu tkwiło głębiej, niż się spodziewano.

Na ścianach pojawiły się ciemne wykwity, w narożnikach zbierała się wilgoć, a powietrze – gęste i ciężkie – zdradzało obecność grzyba jeszcze zanim się go zobaczyło. Archiwum było otwarte, bez drzwi oddzielających poszczególne pomieszczenia, co oznaczało jedno: grzyb miał pole do popisu.

Wstępna ekspertyza wykazała też, że wcześniejsze próby usuwania pleśni były powierzchowne – nie rozwiązywały przyczyny. Grzyb po prostu wracał. A dokumenty, wrażliwe na każdą zmianę wilgotności, zaczęły już odczuwać skutki. W tym zawodzie nie chodzi tylko o ściany. Chodzi o wartość przechowywanych treści.

W trakcie badania odkryliśmy, że jedna z rur biegnących pod ścianą była nieszczelna. Przez lata sączyła się z niej wilgoć, która konsekwentnie zasilała rozwój grzybni. Ten pozornie niewielki przeciek był prawdziwym generatorem pleśni.

Dopilnowaliśmy, by usterka została naprawiona przed rozpoczęciem zabiegów, bo bez usunięcia źródła wilgoci cały proces nie miałby sensu. To absolutna podstawa skuteczności. Inaczej grzyb wraca. I to szybciej, niż się wydaje.

Zabezpieczenie dokumentów było naszym pierwszym zadaniem. Przestawiliśmy regały, delikatne akta zabezpieczyliśmy, a całe pomieszczenia podzieliliśmy folią na szczelne strefy. Uszczelniliśmy też okna, by nie dopuścić do wtórnego zawilgocenia i zanieczyszczeń. Wszystko musiało być perfekcyjnie przygotowane, bo w takich miejscach margines błędu nie istnieje.

Następnie przystąpiliśmy do działania. Zaczęliśmy od usunięcia widocznych wykwitów pleśni. Potem wykonaliśmy chemiczny oprysk biobójczy, który skutecznie zlikwidował nie tylko grzyb, ale również jego zarodniki. Na koniec przeprowadziliśmy ozonowanie całej przestrzeni, które nie tylko zdezynfekowało powietrze i powierzchnie, ale też trwale usunęło charakterystyczny zapach stęchlizny, który od lat utrzymywał się w murach.

Całość trwała kilka dni, ale efekt był wart każdego wysiłku. Pomieszczenia odzyskały świeżość, powietrze stało się lekkie i czyste, a dokumenty mogły wrócić na swoje miejsce, tym razem już bez ryzyka degradacji.

Na koniec kierownik archiwum, wcześniej nieco sceptyczny, spojrzał na nas z uznaniem i rzucił:
„Szczerze? Myślałem, że to się po prostu nie da. A wy zrobiliście tu porządek jak w sejfie.”

Nie mogliśmy sobie wymarzyć lepszego podsumowania. To właśnie różnica między usuwaniem skutków a eliminowaniem przyczyn. My zawsze wybieramy to drugie.